Ieder mens heeft een eigen slaap-waakritme. Een andere naam daarvoor is het carcadiaan-ritme. Zo slaapt een ochtendmens het liefst vroeg in de avond (10 uur) en staat vroeg op (7 uur). Een avondmens daarentegen slaapt liever laat (1 uur ‘s nachts) en gaat in de morgen later uit bed (10 uur). Als een ochtend- en avondmens met elkaar ruilen en dus op een heel ander tijdstip gaan slapen en opstaan, dan zullen er verstoringen in het slaapproces optreden. Met een vast slaap-waakritme is de kans groter, dat je geen slaapklachten krijgt en er dus geen slaapstoornis ontstaat.
Een verstoord slaap en waakritme
Een verstoring van het slaap-waak ritme wordt veroorzaakt door de biologische klok. Daarbij is de hoeveelheid licht een belangrijke factor. Als er ‘s avonds weinig licht is maakt de biologische klok namelijk het slaaphormoon melatonine aan. Dat slaaphormoon wordt daarentegen bij veel licht niet aangemaakt. Dan is de behoefte om te slapen er ook niet. Maar bij een verstoring geeft de biologische klok niet de juiste signalen af, waardoor inslapen of wakker worden lastig is. Dan wil je bijvoorbeeld slapen als het overdag licht is, omdat in een ander land de tijd niet hetzelfde is.
3 soorten slaap-waak ritme stoornissen
Als je slaap-waak ritme is verstoord zijn er drie soorten stoornissen die dan van toepassing kunnen zijn. Deze syndromen worden hieronder nader toegelicht.
Advanced Sleep Phase syndrome
Hierbij loopt je eigen biologische klok voor op de huidige tijd. Je lichaam denkt dat het vroeger is dan de werkelijke tijd daadwerkelijk weergeeft. Zo kan je biologische klok denken dat het ‘s ochtends is, terwijl het 4 uur ‘s nachts is. Maar ook dat het ‘s nachts is, terwijl het pas 8 uur ‘s avonds is.
Delayed Sleep Phase syndrome
Hierbij loopt je eigen biologische klok achter op de huidige tijd. Je biologische klok denkt dan ‘s avonds laat dat het pas ‘s middags is. In slaap komen is dan ook bijna onmogelijk. Als je ‘s morgens wakker wordt maakt de biologische klok nog melatonine aan, omdat het denkt dat het nog ‘s nachts is. Mensen met dit syndroom zijn daarom overdag altijd vermoeid.
Disrupted Sleep Phase syndrome
Hierbij ontstaan verstoringen bij je biologische klok door plotselinge tijdsverschuivingen. Een goed voorbeeld daarvan is als je op vakantie gaat en er in het vakantieland een andere tijdzone van toepassing is. Het kan ook ontstaan als je nachtdiensten gaat draaien terwijl je dit nooit eerder hebt gedaan. In beide situaties is de biologische klok van slag en worden slaaphormonen vertraagt of versnelt aangemaakt. Het duurt dan enige tijd voordat je weer in je normale slaapritme komt.